Gastersche Diep

Het Gastersche Diep is een van de hoofdtakken van de Drensche Aa. Deze oostelijke tak begint als Andersche Diep, gaat verder als Rolderdiep en heet dan in de nabijheid van ons dorp Gastersche Diep. Ten zuidwesten van Gasteren komt deze beek samen met het Taarlosche Diep tot Oudemolensche Diep. Nadat deze stroom eerst nog Schipborgse Diep en Westerse Diep heeft geheten wordt het uiteindelijk Drentsche Aa. Onderweg heeft binnen ons gebied ook nog het Anloërdiepje aansluiting gevonden op het Oudemolense Diep.
Dit bekensysteem van de Drensche Aa is ontstaan in het Pleistoceen, een tijdvak dat pas 10.000 jaar geleden werd afgesloten. In deze periode wisselden zeer koude en warme perioden elkaar af. Door smeltend ijswater ontstonden diepe geulen in het landschap. In de loop der eeuwen is het reliëf in het landschap afgevlakt en zijn de beken gaan meanderen.
Op verschillende plekken in het stroomdal van het Gastersche Diep is haar sterk kronkelende loop heel goed te zien.

Voorde
Het Gastersche Diep heeft veel kenmerkende punten. Op de plaats van de huidige brug over het Gastersche Diep was er tot aan het begin van de zeventiende eeuw een voorde, een doorwaadbare plaats. Deze diende als oversteekplaats voor de reizigers en de (post)koetsen op de route van Coevorden, via Rolde en het Balloërveld, naar Groningen. In 1610 kreeg deze handelsroute door Gasteren meer betekenis door de vervanging van de voorde door een brug. Daarmee werd ook het nieuwe bestuurscentrum in de voormalige abdij in Assen beter bereikbaar. Zie ook het verhaal ‘Gasteren aan de hoofdweg’. In de tegenwoordige tijd is er een klein eindje stroomafwaarts weer een soort voorde door het Gastersche Diep aangelegd met veldkeien, die dienst doet als vistrap. Zie ook het verhaal ‘Gasteren aan de hoofdweg’. In de tegenwoordige tijd is er een klein eindje stroomafwaarts weer een soort voorde door het Gastersche Diep aangelegd met veldkeien, die dienst doet als vistrap.

Aolstalbat

Weer verder stroomafwaarts is een karakteristiek en bijzonder (betonnen) bruggetje te vinden met de fraaie naam ‘Aolstalbat’. Over deze naam is al heel wat geschreven. Jan Tuttel beschrijft dat bat of badde bruggetje betekent, vaak zonder leuning. Dit brugje ontleent verder zijn naam waarschijnlijk aan de ligging vlak bij een ‘aolstal’, dat is een bouwwerkje om vis (aal is paling) te vangen. Hiertoe werd de beek afgesloten met een gevlochten tenen stuw met een paar openingen waarachter netten (fuiken) werden geplaatst om de vis te vangen. Zie het verhaal van Jan Tuttel over Aolstalbat.

Oudemolen
Andere kenmerkende punten zijn, steeds weer een eindje verderop stroomafwaarts: een merkwaardige steile helling in een scherpe bocht van de beek, dan de plek waar het Taarlosche diepje en het Gastersche Diep samenkomen en de rivier verder gaat als Oudemolensche Diep en tenslotte de Oudemolense brug.
Van de plek met de steile helling gaat het verhaal dat hier iemand verdronken is bij hoog water in de kolkende stroom. In het voorjaar kleurt het omringende landschap in het beekdal hier geel van de bloeiende dotters, maar ook in andere jaargetijden zie je hier een idyllisch landschap. Al deze mooie plekjes zijn goed bereikbaar via een prachtig smal wandelpad vlak naast de beek. Rond Oudemolen is het gebied de laatste jaren nog beter bereikbaar gemaakt door de aanleg van een paar lange houten vlonders over de natte lage gebieden met kwelwater. Een hiervan is gecombineerd met een smal brugje over het Oudemolensche Diep.

Flora en fauna
De beken en het beekdal van de Drentsche Aa is niet alleen bijzonder wat betreft haar meanderende structuur, maar zeker ook wat betreft haar flora en fauna, zowel in als rondom het water.  Wat dacht u van vissen met namen als bermpje, serpeling, rivierdonderpad, beek– en rivierprik. Of heeft u de pracht van de zwart-blauwe rapunzel en de verschillende soorten orchideeën al eens van dichtbij bewonderd? Ook zijn er talloze verschillende vlindersoorten te bewonderen. Het gentiaanblauwtje is zo bijzonder dat een deel van het gebiedsbeheer van het Drentsche Aa gebied er op wordt afgestemd.

Kortom: teveel om op te noemen.
Dat laatste heeft het Natuur- en Landschapspark Drentsche Aa (NBEL) wel gedaan op haar prachtige informatieve website. Neem ook daar eens een kijkje.

Voor meer informatie en aardige verhalen:

• Natuur- en Landschapspark Drentsche Aa (NBEL)
• Gasteren aan de hoofdweg
• Jan Tuttel over Aolstalbat

Bronnen:

• Website NBEL
• Boek Gasteren
• Knapzakroute Gasteren
• Website Drentsch Landschap
• Jan Tuttel