Een gedenkwaardige lezing in de Huiskamer
Op deze toepasselijke dag (4 mei, dodenherdenking) was Henk Kremer uit Nieuwlande uitgenodigd voor een lezing over het onderduikersmuseum De Duikelaar in Nieuwlande.
De naam ‘duikelaar’ is niet zomaar gekozen. Zo werden onderduikers in Nieuwlande namelijk genoemd. En tijdens de oorlog heeft Nieuwlande een groot aantal onderduikers, vooral Joden uit Amsterdam, onderdak geboden. Twee mannen uit het dorp namen daarin het voortouw: Johannes Post en Arnold Douwes. Johannes Post kwam rond 1942 regelmatig in Amsterdam en zag wat daar gebeurde met de Joden. Hij besloot zoveel mogelijk van hen te helpen door ze over te brengen naar Nieuwlande waar heel veel inwoners bereid waren hen op te nemen en voor de Duitsers verborgen te houden. Vanaf het begin heeft Arnold Douwes hem daarbij geholpen. Later, lang nadat de oorlog voorbij was, heeft Nieuwlande, als dorp, daarvoor een onderscheiding gekregen van Yad Vashem in Jeruzalem.
Na de oorlog heeft een boer in Nieuwlande, Jo Schonewille, een museumpje opgericht om de herinnering aan deze periode levend te houden. Maar hij wilde voor het bijhouden daarvan liever geen hulp of bemoeienis door vrijwilligers of anderen. Na zijn dood is alles wat er te vinden was in het museum geschoond en door vrijwilligers ondergebracht in een lokaal van de Hervormde school. Later hebben zij de school voor € 1,- kunnen kopen van de gemeente Hoogeveen. Op 15 maart 2020 kregen zij de sleutel van de school maar helaas gooide Corona toen roet in het eten om hier als museum verder mee te gaan. Gelukkig kon er wel veel gedaan worden aan het onderhouden en ‘museumklaar’ maken van al het materiaal.
Henk vertelde bijzonder boeiend, met foto’s erbij, over hetgeen er te zien is in het museum en over allerlei verhalen van inwoners die onderduikers in huis hadden gehad of van de onderduikers zelf. Zoals van de twee jongemannen die zich in de kerk, in een kruipruimte onder de preekstoel, maandenlang verborgen hielden. Eén van hen was graficus en zo hebben ze daar samen persoonsbewijzen vervalst, zelfs een blaadje geschreven en ander drukwerk gemaakt. Enkel bij het licht van een kaars en met dekens om tegen de kou.
Andere onderduikers werkten waar dat kon mee op de boerderij of in het dorp. Zo maalden sommigen graan tot meel, meer dan genoeg voor de bakker die de rest aan de varkens kon opvoeren. Anderen maakten koolzaadolie en shag uit tabaksbladeren of hielpen op het land. De boeren moesten een deel van hun opbrengst afstaan aan de Duitsers en in die jaren is nog nooit zo weinig verbouwd!
Het ‘dorp dat zweeg heeft veel te vertellen’, dat is de nieuwe slogan van het museum. Ook voor kinderen is er veel te zien en doen in dit museum. Een aanrader voor iedereen, en wij hadden een fantastische ochtend, met dank aan Henk Kremer.
Woensdag 18 mei gaan we naar de imker in Donderen. We vertrekken om 9.30 uur vanaf de Gasterije. Er wordt een eigen bijdrage van € 5,00 gevraagd. Graag opgeven als je mee wilt bij Ina Klee 0592 238028 of Els van der Linden 0592 231421 i.v.m. de vervoersplanning.
